اهداف، اهمیت و ضرورت پژوهش در واژگان زاگرس
در سال‌هاي اخیر، موضوعاتی چون پیگیري گِل‌نوشته‌هاي ایرانی موجود در دانشگاه شیکاگو، انتقال منشورِ کورش و مسائل حاشیه‌اي سد سیوند، ثابت کرد که مردم و برخی از مسئولین، نسبت به حفظ میراث فرهنگیِ مادي، دقت نظر کافی دارند ولی این‌گونه حساسیت‌ها را کمتر می‌توان در مورد میراث معنوي این سرزمین ملاحظه نمود؛ میراثی که از جنس سنگ و گل و چوب نیست، بلکه از جنس اندیشه، سنّت و باور است. فرهنگ عامه و گویش‌ها و لهجه‌ها، نمونه‌هایی از این گونه میراث فرهنگیِ معنوي هستند که با گسترش ارتباطات و تنوع وسایل ارتباط جمعی، رشد شهرنشینی، درگیري در زندگی صنعتی و ماشینی و نهایتاً مهاجرت‌هاي گسترده، اکنون بیش از هر زمان دیگر در معرض نابودي قرار دارند.
گویش‌هاي محلی در زندگی روزمرة مردم، کاربردي پررنگ و مشهود دارند ولی به دلایل فوق، مدام در معرض دگرگونی بوده و هستند. از سوي دیگر، با مرگ گویش‌ها بسیاري از جلوه‌هاي فرهنگی مرتبط چون افسانه‌هاي عامیانه و ترانه‌هاي محلی نیز با همان سرعت به فراموشی سپرده می‌شوند. همین‌جاست که زنگ خطر براي برخی زبان‌ها به صدا در می‌آید و مقوله‌اي به نام «زبان‌هاي در خطر» را در حوزة جامعه‌شناسی زبان برجسته می‌کند؛ همان زبان‌هایی که در آستانۀ اضمحلال قرار دارند. لذا آشنایی با شیوه‌هاي گردآوري گویش‌هاي محلّی و نیز مستندسازي علمی و توصیف روش‌مند آنها از اهمیت ویژه‌اي برخوردار است.
زبان‌ها و گویش‌های زاگرسی مورد مطالعه، از شاخه‌های اصلی زبان‌های ایرانی است. این زبان در قیاس با زبان‌های فارسی از تحول کندتری برخوردار بوده است. این زبان‌ها و گویش‌ها نزدیکی و قرابت شگفت‌انگیزی با فارسی میانه پهلوی هم از منظر ذخایر لغوی و هم نظام آوایی دارد که در زبان فارسی نو دچار تحول عمیق گردیده است.
بر اساس پیش‌مطالعه‌ای که انجام شد زبان‌ها و گویش‌های زاگرس در معرض فراموشی و خاموشی هستند و برای حفظ تداوم فرهنگ، پژوهشی که بتواند زبان‌ها و گویش‌های رایج در این گستره جغرافیایی را به صورت فراگیر بررسی نماید، ضرورت دارد.
اهداف دانشنامه زاگرس در تدوین فرهنگ واژگان:
- جمع‌آوری واژگان به منظور حفظ زبان مادری در جغرافیای گویشی مورد مطالعه؛
- مطالعه و بررسی واژگان مورد استفاده در گویش‌ها و لهجه‌های مجاور؛
- استفاده از متد علمی برای ضبط واژگان؛
- گسترش دامنه‌ی مطالعه و پژوهش و جغرافیای مورد مطالعه؛
- پرهیز از ارائه‌ی تعریف زبان، گویش و اصطلاحات علمی زبان‌شناسی به دلیل ایجاد چالش‌های علمی، اجتماعی و قومی؛
-
پرهیز از هرگونه جدایی‌طلبی و تفکیک زبانی و فرهنگی و قومی برای رسیدن به شناخت درست موضوع مورد مطالعه.