دامنه‌های درد (در یاد استاد حسن بهمنی)
لهراسب قلیپور لوائی
« چو مرغ شب خواندی و رفتی
دلم را لرزاندی و رفتی
شنیدی غوغای طوفان را
ز خواندن واماندی و رفتی!»*
سومین اسفند است که استاد حسن بهمنی علیجان‌وند، آسمانِ بلال را وداع گفته و « سبک آواز دشتی بختیاری» را تنها گذاشته است، این مصیبت، دو بُعد جانسوز دارد: یکی عروج یک استاد مسلم موسیقایی و دیگر غریب‌ماندن سبک دشتی بختیاری!
و این بیم و گمان، در دل و جان نگارنده، سوز آور است که نکند سبک آواز دشتی بختیاری در وارگه‌ای که زنده یاد حسن بهمنی آسمانی شد جا بماند! نوستالژی این سبک آوازی در وجود آنان که پیش از انقلاب با موسیقی محلی بختیاری دم‌خور بوده‌اند یا به آن موسیقی توجه دارند پر رنگ تر است و احتمالاً درک درون‌فهمی از این هنر داشته و با این یادداشت بیشتر همدلی می‌کنند.
این سبک دشتی و دوبیتی‌خوانی که با سبک دشتستانی و سایر سبک‌های فارسی، کرمانی، همدانی، گیلکی، مازنی و …، تمایز دارد با آواز بلال که آفریدۀ فرهنگ بختیاری است خویشاوندی نزدیک دارد و استاد حسن بهمنی یکی از مروجان کوشا و دلسوختۀ آن بود، سومین سالگرد آسمانی شدن استاد حسن بهمنی از این بابت جانسوزتر است.
آنچه که باید برآن درنگ کنیم این است که انواع سبک‌های بلال خوندهگران شورآفرین ویژۀ خود را دارد هرچند صدای مخملین و وفاداری استاد بهمنی به اصالت موسیقایی بلال، برجستگی خود را داشت و نبودش جای خالی‌اش را در آسمان بلال، آشکار می‌سازد اما این خلأ در خوانش سبک دشتی بختیاری چشمگیرتر است زیرا؛ گرچه استاد بهمنی در سبک بلال در زمره سرآمدان بود اما خوشبختانه، همچنانکه نوشته‌آمد، بلال هنوز هم در پرتو ستاره‌های پرآوازۀ بلال‌خوان قد می‌کشد اما خوانندگان سبک دشتی بختیاری، متاسفانه کم شمارند و مهارت‌مندانی چون استاد بهمنی در این مایه، کمیاب.
در یکی از کلیپ‌هایی که در سبک دشتی‌خوانی بختیاری، از این زنده‌یاد بر جای است و با دوبیتی « مخور آبی که از بیم گچ آید» شروع می‌شود می‌توان بر فضای چالشی شعر علیه زن و یا انتخاب‌های شعری ایشان که بر بی‌وفایی زن تمرکز دارند خُرده گرفت اما اصل خوانش این سبک اصیل؛ از حنجرۀ طلایی ایشان با این رسایی، گیرایی، بن‌آوری، ریشه‌مندی و مایه‌وری، در نوع خود، ـ چنان بی‌همتاست که می‌توان ادعاکرد سالیان سال است که این سبک به این پرشوری و زیبایی، کمتر خوانده شده است.
با احترام به همۀ خوندهگران بختیاری، مدعای من این است که استاد بهمنی موری، در زمرۀ بازآفرینانِ این سبک تقریباً فراموش شده است.
آرزوی نگارنده این است که خوانندگان، بختیاری پرچم خوانش این سبک را که از سوی استاد حسن بهمنی بختیاری در اهتزاز بود همچنان برافراشته نگه‌دارند و آن را از فرومیرش نجات دهند تا از این بابت به آواز دشتیِ بختیاری و به روح بلند این استاد عزیز موسیقی بختیاری ادای دین کرده باشند و روان استاد فقید از طریق گسترش این سبک آوازی در آرامش قرار گیرد.
روانش مینوی و یادش گرامی بادا!
* شعر آغازین متن، از زنده یاد محمدابراهیم جعفری است.
** کلیپ بالا نمونۀ اعلایی از سبک دشتی مخصوص بختیاری است این سبک، روح زاگرسی ما را نوازش می‌دهد، خوانندگان گرامی این یادداشت و هنرمندان ارجمند موسیقی مقامی را به شنیدن و توجه به سبک آوازی آن و صدای گرم، گیرا و مخملین آن هنرمند جاویدنام فرا می‌خوانم و از بانوان گرانسنگ خواهش دارم دل‌آزردگی‌های مفهومی دوبیتی‌ها را نادیده بگیرند و به عظمت آواز بنگرند. در پایان، به نوبۀ خود از خویشکاری فرهمند آنان که در گسترش نام و صدایش کوشیده‌اند سپاسگزارم.
دوستدار هنر و هنرمندان
لهراسب قلیپور لوائی
شهرکرد ـ بیست و ششم اسفند 1402 خورشیدی
- نویستده؛ پژوهشگر اجتماعی؛ روزنامه نگار؛ سردبیر اسبق هفته‌نامه‌های کیمیای ایران، نسیم چهارمحال و بختیاری و زاگرس ایران.
ارج می نهیم همه ی بزرگان بختیاری را
ارادت خدمت استاد بزرگوار جناب قلی پور
بسیار تحسین برانگیز ،،،،
و دورد میفرستیم به روح همه ی هنرمندان آرمیده در خاک
خصوصا مرحوم
استاد بهمنی🙏
درود و سپاس که با عظمت روح خویش هنرمندان گرانسنگ را ارج می‌نهید.
درود ایزد منان برشما جناب دکتر قلیپور حتما توان وتلاشم رادراین مورد بکار میگیرم. بلکه بتوانیم این اثر رادوباره محفوظ نگه داریم